|
Cümle içerisinde
sessiz harf ile biten bir sözcükten sonra sesli harf ile başlayan bir
sözcük gelirse, bu iki sözcük okunurken bitişikmiş gibi okunur. Bu
olaya ulama denir.
Ulama sadece okuma ve söylemede
geçerlidir. Yazmada geçerli değildir.
NOT: Noktalama işlaretleri ulamayı bozar.
Anlamı
bozulan sözcükler arasında ulama olmaz.
ÖRNEK ( 1 ) : Güzel bir ev satın aldık.
Bu cümlede, " bir " sözcüğü ile "
ev " sözcüğü arasında ulama vardır. Yine "
satın " ile "aldık " sözcükleri
arasında da ulama vardır.
ÖRNEK ( 2 ) : Portokal, ağaçta yetişen turunçgil
meyvelerdendir.
Bu cümlede, " portokal " ile " ağaçta
" sözcükleri arasında ulama yoktur. Çünkü; bu iki sözcük
arasında noktalama işaretlerinden olan virgül ( , ) vardır.
ÖRNEK ( 3 ) : Taze kan almış gibi koşuyordu.
Bu cümlede, " kan " ile " almış
" sözcükleri arasında ulama yoktur. Çünkü, bu iki sözcük
bitişikmiş gibi okunduğunda başka bir anlam, başka bir sözcük oluşmaktadır.
Oluşan sözcük ise " kanalmış " dır.
NOT: Bileşik sözcüklerin hecelere
ayrılmasında, ulama kuralına uyulur.
ÖRNEK: İlk + okul = İlkokul
Bu oluşumdan meydana gelen ve yeni bir anlam kazanan bileşik "
İlkokul " sözcüğü hecelerine ayrılırken, kendini
oluşturan " ilk " ve " okul " sözcüklerinin ayrı
ayrı hecelerine ayrılmasına uygun olarak hecelerine ayrılmaz. Ya nasıl
ayrılır?
Şöyle ayrılır: İl - ko - kul
Halbuki " İlk " ve " okul " sözcüklerini ayrı
ayrı hecelerine ayırırken şöyle yaparız:
İlk= - İlk
Okul = O - kul
Çünkü, " İlkokul " sözcüğü bileşik sözcüktür.
Yukarıda da belittiğimiz gibi, bileşik sözcüklerin hecelere ayrılmasında
ULAMA kuralına uyarız.
Yani;" sessiz harf ile biten bir sözcükten sonra, sesli harf ile
başlayan bir sözcük gelirse, bu iki sözcük bitişikmiş gibi
okunur. " Hecelere ayırmada ise, böyle iki sözcük bileşmiş
olduğu için sessiz harften sonra gelen sesli harfler, sessiz harfe ile
birleştirilerek hecelerine ayrılır.
ÖRNEKLER: Kızıl
= Kı -
zıl
Ay = ay
Kızlay = kı - zı - lay
Baş
= baş
Öğretmen
= öğ - ret - men
Başöğretmen = ba - şöğ - ret - men
Hanım
= ha - nım
Eli
= e - li
Hanımeli = ha - nı - me - li
Semiz
= se - miz
Otu
= o - tu
Semizotu = se - mi - zo - tu
Kırk
= kırk
Ayak
= a - yak
Kırkayak = kır - ka - yak
Yayın
= ya - yın
Evi
= e - vi
Yayınevi = ya - yı - ne - vi
Kardan
= kar - dan
Adam
= a -
dam
Kardanadam = kar - da - na - dam
|
