DERSSSSMARRRRKET

                                             İSİM TAMLAMALARI

       Bir ismin anlamca daha iyi belirtilebilmesi için, başka bir isimden yardım alarak birlikte kullanılmasına isim tamlaması  denir.
       İsim tamlamalarında birnci isim tamlayan ( belirten ), ikinci isim ise tamlanan ( belirtilen ) adını alır.

       ÖRNEK:
       Çocuğun  bisikleti
       Tamlayan    Tamlanan

       Çocuk    maması
       Tamlayan   Tamlanan

       Tahta     oyuncak
       Tamlayan   Tamlanan

       Dört çeşit isim tamlaması vardır.
       
       1. Belirtili isim tamlaması:
       Belirtili isim tamlamalrında birinci isim, ikinci ismin ( varlığın adı ) kime, neye ait olduğunu olduğunu gösterir. 

       Tamlayan isim : " -in, -ın, -ün, -un " eklerinden birini alır.
       Tamlanan isim : " -i, -ı, -ü, -u "   eklerinden birini alır.

       ÖRNEK ( 1 ): Okulun bahçesi     »»»»» bahçenin, okula ait olduğunu belirtir.

       -un »»»»» tamlayan eki
       -i     »»»»» tamlanan eki
       -s    »»»»» kaynaştırma harfi

       ÖRNEK ( 2 ): Çantanın zipi         »»»»» zipin, çantaya ait olduğunu gösterir.

       -ın   »»»»» tamlayan eki
       -i     »»»»» tamlanan eki
       -n    »»»»» kaynaştırma harfi

       ÖRNEK ( 3 ): Odanın kapısı        »»»»» kapının, odaya ait olduğunu gösterir.

       -ın        »»»»» tamlayan eki
       -ı          »»»»» tamlanan eki
       -n, -s   »»»»» kaynaştırma harfi

       ÖRNEK ( 4 ): Kitabın kapağı       »»»»» kapağın, kitaba ait olduğunu belirtir.

       -ın        »»»»» tamlayan eki
        -ı         »»»»» tamlanan eki
        b         »»»»» yumuşamıtır
        ğ         »»»»» yumuşamıştır

       ***ÖRNEK ( 5 ): Suyun sesi            »»»»» sesin, suya ait olduğunu gösterir

       -un      »»»»» tamlayan eki
       -i          »»»»» tamlanan eki
       -y         »»»»» kaynaştırma harfi

       ***ÖRNEK ( 6 ): Üzümün suyu        »»»»» suyun, üzüme ait olduğunu gösterir

       -ün      »»»»» tamlayan eki
       -u         »»»»» tamlanan eki
       -y         »»»»» kaynaştırma harfi

       ***NOT: Belirtili sim tamlamalarında: 
                 a) birinci isim her zaman " -in, -ın, -ün, -un " eklerinden birini alır.
                 b) ikinci isim her zaman "-i, -ı, -ü, -u " eklerinden birini alır.
                 c) sesli ile biten birinci isim her zaman " n " kaynaştırma harfini alır. 
                 d) sesli ile biten ikinci isim her zaman " s " kaynaştırma harfini alır.

        Bu kurala uymayan tek sözcük " su " dur. " su " sözcüğü tamlayan veya tamlanan durumlarında her zaman " y " kaynaştırma harfini alır.

       2. Belirtisiz isim tamlaması: 

       Belirtisiz isim tamlamalarında yalnızca ikinci isim ( tamlanan ) isim " -i, -ı, -ü, -u " eklerinden birini alır.
       Tamlanan isim sesli harf ile bitiyorsa " s " kaynaştırma harfini alır.

       ÖRNEK ( 1 ): Kış mevsimi

        -i   »»»»» tamlanan eki

       ÖRNEK ( 2 ): Yaz okulu

       -u   »»»»» tamlanan eki

       ÖRNEK ( 3 ): Yolcu gemisi

       -i   »»»»» tamlanan eki
       s   »»»»» kaynaştırma harfi

       ÖRNEK ( 4 ) : Portokal ağacı

       -ı   »»»»» tamlanan eki
       c   »»»»» yumuşamıştır

       3. Takısız isim tamlaması:

       Bu tür tamlamalarda her iki isim de ek almaz.
       Tamlayan isim, tamlanan varlığın neden ( ham maddesini ) yapıldığını gösterir.

       ÖRNEK: Plastik sandalye, ipek mendil, tahta masa, demir kapı, aleminyum pencere, toprak testi...

       4. Zincirleme isim tamlaması:

       İkiden fazla ismin birbirinin anlamını tamamlaması ile oluşan isim tamlamalarına denir.

       ÖRNEK: Elma ağacının yaprağı, çelik tencerenin kapağı, derginin kapağının resimleri, dağ köyünün havası, İngiliz elçiliğinin kapısı, Ortaköy muhtarının evi, yolcu gemisinin güvertesi, pirinç pilavının tuzu...

İSİM TAMLAMALARININ ÖZELLİKLERİ

1 .   İsim tamlamaları çoğul olabilirler:

       ÖRNEK:
       
       Portokal bahçeleri, öğretmenler toplantısı, çocukların defterleri, evlerin kapılarının zilleri...

2 .   İsim tamlamaları, ismin hal eklerini alabilirler:

       ÖRNEK: 
       
       Portokal bahçeleri
       Portokal bahçelerini
       Portokal bahçelerine
       Portokal bahçelerinde
       Portokal bahçelerinden

3 .   İsim tamlamalarında özel isimler, birden fazla isimden oluşuyorsa:

       tek bir isim sayılırlar.

      ÖRNEK( 1 ): 

      Bedrettin Demirel Caddesi   »»»»» Belirtisiz isim tamlaması

      Bedrettin Demirel   »»»»» Tamlayan
      Caddesi                   »»»»» Tamlana

      ÖRNEK ( 2 ):

       Necati Taşkın İlkokulu   »»»»» Belirtisiz isim tamlaması

       Necati Taşkın      »»»»» Tamlayan
       İlkokulu                 »»»»» Tamlanan